
Move It Kanal | Secret shoppers
Op welke manier kunnen jongeren inspraak krijgen in culturele instellingen? Hoe kunnen ze een mentale plek opeisen in het bredere verhaal van cultuurparticipatie? Deze vragen stonden centraal tijdens de tweede Think & Act die Lasso organiseerde in kader van het project Move It Kanal.
Drie praktijkvoorbeelden benaderen het centrale thema vanuit een unieke invalshoek. Ze bieden een inkijk in de diversiteit waarmee organisaties aan de slag gaan om jongeren een stem te geven in hun werking.
Secret shoppers
Het AmuseeVous-rapport is een traject dat een volledige doorlichting biedt van een museum of
erfgoedinstelling en gebeurt steeds in nauw overleg en op maat van de instelling. Vaak zijn musea
geïnteresseerd in een doorlichting op het moment dat ze een nieuwe beleidsnota of een dossier
moeten indienen. Het is voor hen dan zinvol om zicht te krijgen op hoe jongeren naar hun werking
kijken, waar er kan bijgestuurd worden.
De bedoeling van het rapport is dat er een langetermijnvisie uit de bus komt, die een verandering in het beleid van de instelling genereert. AmuseeVous stelt daartoe een jongerenteam samen, dat nagaat hoe jongerenproof de organisatie is.

Het traject van doorlichting verloopt in verschillende fasen. In een eerste fase bezoeken de jongeren individueel het museum. Dit gebeurt incognito, als secret shopper. Aan de hand van een checklist maken ze een verslag van hun bezoek. Nadien worden de verslagen met elkaar vergeleken en worden er suggesties geformuleerd. Dit resulteert in een concrete aanbeveling. Het volledige rapport wordt vervolgens uitgeschreven en aan de medewerkers van het museum overhandigd.
Diversiteit & verbreding
Het concept van het AmuseeVous-rapport is succesvol en vond snel ingang in de sector. De regiocoördinatoren en de rapporteurs zijn jongeren tussen 18 en 30 jaar met een brede culturele interesse. Hun motivatie vertrekt vaak vanuit de werkervaring die ze opdoen in een sector waarin ze later graag willen werken. Ook het sociale aspect is belangrijk. De museumrapporteurs willen hun netwerk uitbouwen en nieuwe vrienden maken.
Om de dienstverlening nóg sterker te maken stelt AmuseeVous zichzelf enkele uitdagingen. Zo wil
AmuseeVous de groep van rapporteurs graag diverser maken. Ook het streven naar verjonging is een
aandachtspunt. Daarom startte AmuseeVous met een participatietraject van min 18-jarigen.
Het maken van een museumvoorlichting is een waardevol traject dat ook door andere doelgroepen kan gebeuren.
- Anouk Brebels, coordinatrice AmuseeVous
Het ultieme doel van het AmuseeVous-rapport is dat er aanbevelingen gemaakt worden op lange termijn die tot effectieve verandering leiden. Daarom zal er in de toekomst ook meer aandacht gaan naar het natraject.
Een laatste uitdaging stelt zich op vlak van verbreding. Door het succes van de AmuseeVous-rapporten, tonen ook organisaties die actief zijn binnen andere culturele domeinen en de ruimere non-profit sector interesse in het concept. Ook aan deze vraag wil AmuseeVous in de toekomst graag tegemoetkomen.
Ambassadeurs
Met een programma dat varieert van repertoire tot experiment spreekt Kaaitheater een ruim publiek aan. Toch blijft het een voortdurende uitdaging om ook voldoende jongeren te bereiken, vooral voor jongeren die zich in een maatschappelijk kwetsbare situatie bevinden, blijft de drempel voor hedendaagse theater hoog. Bij Kaaitheater is men ervan overtuigd dat de beste ambassadeurs voor jongeren, de jongeren zelf zijn. Zo ontstond enkele jaren geleden de idee om het K-Team op te richten.

Het K-Team bestaat uit 10 à 15 jongeren tussen 16 en 26 jaar die allen werken of wonen in Brussel. Als ambassadeurs maken zij van Kaaitheater ‘the place to be’ voor hun leeftijdsgenoten.
Een van de uitdagingen bij het K-Team is een diverse groep te maken, zodat zij op hun beurt ook een diverse groep bereiken
- Hilde Peeters, verantwoordelijke publiekswerking Kaaitheater
Diversiteit wordt er nagestreefd op vlak van achtergrond, opleiding en leeftijd. De zoektocht naar gemotiveerde ambassadeurs verloopt o.a. via scholen en jeugdorganisaties, maar ook door samen te werken met organisaties die specifiek inzetten op jongeren uit een kwetsbaar milieu. Zo werkt het Kaaitheater samen met Boost, een programma van de Koning Boudewijnstichting dat talentontwikkeling van jonge Brusselaars uit een kwetsbaar milieu stimuleert.
Ook de samenwerking met een deelwerking van JES, die actief is in de sociale woonblokken naast de Kaaistudio’s, moedigt het K-Team aan om het vizier te verruimen en om out of the box te denken. De recente samenwerking met Minor Ndako - een organisatie die aangepaste zorg en begeleiding biedt aan kinderen en jongeren uit alle windstreken die zich in een kwetsbare situatie bevinden – is daar een voorbeeld van.
Win-win
Het K-Team genereert een win-win voor beide partijen. Zowel Kaaitheater als de ambassadeurs investeren erin, maar beide partijen krijgen er ook veel voor terug. Bij Kaaitheater gaat er veel energie naar de begeleiding en het motiveren van het team. In ruil daarvoor bereikt Kaaitheater een nieuw netwerk en leert men veel uit de suggesties die jongeren doen, bijvoorbeeld op vlak van communicatie of publiekswerking. Van de jongeren van het K-Team wordt verwacht dat ze zich een heel seizoen lang engageren. Als beloning mogen ze gratis alle voorstellingen bijwonen en krijgen ze een unieke inkijk in de werking van het theater. En niet in het minst maken ze nieuwe vrienden uit uiteenlopende Brusselse milieus.
De leerling als kijker en als maker
Op welke manier kunnen leerlingen warm gemaakt worden voor hedendaagse podiumkunsten? Door ze niet als leerling, maar als toeschouwer en acteur te benaderen, redeneert Le Rideau.
Het idee voor Le Pass à l’acte is gegroeid vanuit de vaststelling dat er een kloof gaapt tussen de wereld van de hedendaagse podiumkunsten en de leefwereld van de jongeren en hun leerkrachten.
- Laure Nyssen, Le Rideau
De belangrijkste doelstelling van 'Le pass à l’acte' is om de interesse voor actuele podiumkunsten bij de doelgroep aan te wakkeren. Door het programma te volgen, krijgen de deelnemers inzicht in de culturele wereld en wat kunst ons kan bijbrengen. Le pass à l’acte is een samenwerking tussen vier theaters uit verschillende Brusselse buurten: KVS, Théâtre Océan Nord, Les Tanneurs en Le Rideau. Het project richt zich jaarlijks tot vijf klassen uit het hoger secundair onderwijs uit verschillende Brusselse scholen.

Het programma komt via de scholen tot bij de jongeren en hun leerkrachten. De organisatoren dromen van een van onderuit gestuurd proces, maar dit is het op dit ogenblik nog niet. Wel wordt er gepoogd om de schoolcontext zoveel mogelijk te doorbreken. Dit doet men door vooral in de theaters te werken en door de leerlingen als toeschouwers en acteurs te benaderen. Deze twee rollen vallen samen met de verschillende trajecten die de jongeren en hun leerkrachten doorlopen.
Theater kijken en maken
In het traject 'theater kijken' nemen de deelnemers de rol aan van toeschouwer. In deze fase gaan de klassen naar drie theatervoorstellingen kijken in verschillende theaters. De leerlingen en de leerkrachten worden bij hun theaterbezoek begeleid door publiekswerkers en acteurs. Via wederzijdse dialoog wordt de kijkervaring voorbereid en wordt er daarna ook op teruggeblikt. Daarnaast krijgen de deelnemers ook de kans om een becommentarieerde repetitie bij te wonen. Dit biedt een unieke inkijk in de intimiteit van de theatermakers, hun verhouding tot de tekst en de manier waarop ze die vertalen naar de voorstelling.
In het traject 'theater maken' kruipen de deelnemers in de huid van acteur. In verschillende stappen wordt er toegewerkt naar een klein toonmoment. Zo krijgen leerlingen en hun leerkrachten inzicht in het maakproces, begeleid door acteurs. Zij helpen de codes van het theater en de dans te ontcijferen en staan de deelnemers bij in het vinden van hun expressieve mogelijkheden.
Culturele ontdekkingstocht
Het parcours van ‘Le pass à l’acte’ is opgevat als een culturele ontdekkingstocht op het snijvlak tussen praktijk en theorie, tussen actie en reflectie. Het hoogtepunt van het project is het toonmoment waarop alle leerlingen en leerkrachten samenkomen in de KVS. Ze ontmoeten er elkaar, wisselen ervaringen uit en tonen hun voorstelling aan elkaar. De reacties van leerlingen en leerkrachten op dit programma zijn zeer positief: "Het bevrijdt de creativiteit en opent de geesten", zo stelt Laure Nyssen.

‘Le pass à l’acte’ is voor vele deelnemers een eye opener en een introductie in de wereld van de actuele podiumkunsten. Het project toont ook dat kunst de mogelijkheid biedt om bruggen te slaan tussen mensen en culturen en dat theater verbindend kan werken in de grootstedelijke Brusselse diversiteit.
--
Het project Move It Kanal, geleid door Lasso en de Erasmushogeschool Brussel, is opgezet in het kader van het operationele EFRO programma van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In dit kader is bijna 2,1 miljoen euro in het project geïnvesteerd, waarvan 50% door de Europese overheid en 50% door het Gewest wordt gedragen. De doelstelling van de EFRO-programmering is om de culturele participatie van jongeren in het kanaalgebied te versterken.
EFRO (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling) is een instrument voor het Europese regionale beleid dat nieuwe mogelijkheden wil bieden aan Europese burgers en dat de kloof tussen de levensstandaard in de verschillende regio's wil dichten. Het vormt een investerings- en solidariteitsmechanisme van de EU dat dankzij Europese en regionale investeringen ons dagelijkse leven beïnvloedt.
Het project wordt ondersteund in cofinanciering met de VGC.
