Opinie | Reflectie op de sociale rol van culturele organisaties

15.09.2017 - Anja Van Roy & Laurence Adam

Op 14 september 2017 openden RAB BKO het culturele seizoen met een overleg voor de directies van de Brusselse kunstensector. In de vernieuwde zaal van De Munt kregen tientallen sprekers het podium om gedurende vier minuten een oproep, project of idee te delen met de directies van meer dan 100 Brusselse cultuurorganisaties.


Article 27 Bruxelles en Lasso bundelden de krachten met een oproep aan de directies voor meer aandacht voor de sociale rol van hun organisatie en de specifieke functie van de publiekswerker. Laurence Adam (directrice Article 27 Bruxelles) & Anja Van Roy (coördinator Lasso) brachten samen een tweetalige speech. De volledige tekst van die speech vind je hieronder.

Dès lors que nous choisissons de nous mettre en action, nous orientons le réel. D'une manière tantôt infime tantôt puissante, nous contribuons à un système qui honore certaines valeurs. Quelle portée sur Bruxelles peut alors avoir une institution, d'autant plus quand celle-ci est culturelle ? Travaillant aux côtés de certains d'entre vous, nous allons en tirer ici quelques lignes de force.

Welke impact heeft een culturele organisatie op de wijk waarin ze gevestigd is en op Brussel of erbuiten in het algemeen? Hierbij alvast enkele uitgangspunten om na te denken over de maatschappelijke, dus sociale rol van jullie organisatie:

  • Vanuit haar artistieke of culturele werking biedt een culturele organisatie een spiegel aan de maatschappij, geeft ze kritiek of lof op alles wat 'des mensen' is. Ze laat kustenaars, publiek en ook het beleid nadenken over hoe we vorm geven aan onze maatschappij.
  • Een culturele instelling is bovendien een werkgever. Duizenden mensen werken in de Brusselse cultuursector. Dus ook op het vlak van werkgelegenheid en het bieden van kansen hebben de cultuurhuizen en organisaties een niet onbelangrijke rol te spelen.
  • Een culturele instelling is ook een semi-publieke ruimte, een plek waar veel mensen samen komen. Via de publiekswerking wordt deze 'samenkomst' in goede banen geleid en via bemiddeling worden ook minder evidente groepen of individuen aangesproken om de werking van het huis te leren kennen.

Notre appel invite à réfléchir à la manière dont notre société peut se régénérer collectivement... tout en ayant du sens pour tous.

C'est à cet endroit que nous situons le rôle sociétal des institutions culturelles. Une stratégie de médiation culturelle incarnant ce rôle se renforce ou se déploie à la fois :

  • avec les artistes, les oeuvres, la programmation ;
  • avec une réflexion sur l'accessibilité incluant une pratique tarifaire démocratisée et une communication lisible;
  • avec la recherche d'une équipe diversifiée en termes de genre, d'origine, d'éducation ;
  • avec la construction d'espaces permettant de vraies rencontres d'un public plus large (plus large dans le sens diversifié et plus nombreux).

Notons que ces rencontres se tissent en partie grâce au travail des personnes en charge de la médiation culturelle. Et soulignons ici… qu'une reconnaissance de cette fonction et des compétences nécessaires pour la mener à bien sont aujourd'hui encore- indispensables.

Deze strategie (dus een integrale benadering zowel op niveau van de programmatie, als op niveau van het personeelsbeleid en wat betreft publiekswerking) moet gedragen worden door heel de organisatie. Maar ze wordt ook belichaamd in een specifieke functie: die van de publiekswerker (soms ook cultureel bemiddelaar genoemd). Deze publiekswerker zoekt naar een evenwicht tussen de missie en opdracht van het culturele huis, de visie en verwachtingen van kunstenaars, van programmatoren of curatoren en dat van het publiek, zowel individueel als in groepsverband. Het gaat om een functie waarvoor zowel bepaalde persoonlijke als professionele competenties nodig zijn.

En ook al zijn er raakpunten met communicatie of onthaalfuncties, toch is er essentieel een verschil: bij publiekswerking gaat het om de relatie die interactie en uitwisseling over kunst of cultuur mogelijk maakt. Het gaat om de dialoog tussen de culturele organisatie en het publiek met als eventueel gevolg de transformatie van zowel de één als de anderen.

Ni coup de coeur, ni coup de griffe donc, ces 4 minutes ont été pour nous l'occasion de restituer une certaine vision de la médiation culturelle partagée ici et là à Bruxelles :

  • comme un élan dynamique permettant les décloisonnements,
  • comme une invitation à poursuivre ensemble, cet engagement envers notre région, ses quartiers et ses habitants.

Merci pour votre écoute.

tags