Move It Kanal | Totems in Anderlecht...

Voor

Het kan tijd kosten om een project uit te denken, om de vonk te laten overslaan tussen de verschillende betrokkenen en om een brug te bouwen tussen verschillende leefwerelden – in dit geval de schoolomgeving en de artistieke wereld. Alessandra Chillaron (multidisciplinair artieste en sociaal werkster), Isabelle Picard (leerkracht etalage-indeling bij de afdeling verkoop van het CEFA) en Lies (projectmedewerkster bij Lasso) ontmoetten elkaar in de maand juni. Omdat het klikte tussen hen, besloten ze samen hun schouders onder een project te zetten en in september opnieuw samen te komen om de workshops preciezer te plannen. Nadat de planning was opgesteld, de doelstellingen bepaald waren en de artistieke technieken en referenties uitgewisseld, konden de workshops begin oktober van start gaan.

Voor de eerste workshop lag het accent op ontmoeting. Er werden 8 workshops voorzien en dat met een kleine groep leerlingen. Het was dus cruciaal dat de nodige sfeer en vertrouwen aanwezig waren. Omdat het de bedoeling was om te werken rond het thema van de totem, suggereerde Alessandra dat iedereen zich voorstelde aan de hand van de eigenschappen van een dier.

💡 TIP : Om dit voorstellingsspel te doen: leg een aantal afbeeldingen en foto’s op tafel van verschillende dieren. Vraag aan iedereen om twee dieren te kiezen, met als opdracht:
1. Hoe zie ik mezelf?
2. Hoe zien de anderen mij?
Zodra iedereen in de groep zijn keuze heeft gemaakt, begint de discussie (Welk dier heb je gekozen? Waarom? Wat zegt dat over jou? Waarom zien de anderen jou anders?)

Tijdens

Eens de eerste workshop opgestart, was de voornaamste uitdaging om tijdens de volledige duur van het project de groepsdynamiek en de motivatie te bewaren. Bij het CEFA is het hoge absenteïsme een terugkerend probleem en dat om verschillende redenen: een publiek dat niet bijzonder tuk is op de school, een afwisselend ritme tussen de school en een bedrijf, leerlingen die reeds de volwassen leeftijd hebben bereikt, de COVID-context… De groep verbonden en aanwezig houden was dus een van de voornaamste uitdagingen van het project. Daarom hebben de artiest en de leerkracht er in het bijzonder op gelet om de sessies te variëren.

Het feit dat in elke sessie nieuwe elementen werden aangebracht op het vlak van technieken (tekenen, collage, schilderen, textiel, borduurwerk, assemblage in karton, recuperatie …) maakte het voor de leerlingen mogelijk om te experimenteren en ervaringen af te wisselen. De workshops vonden soms ‘s morgens plaats, soms in de namiddag en soms gedurende een volledige dag. Dit liet toe om verschillende cursusformats uit te testen. Een van de workshops begon bijvoorbeeld met een ontbijt, wat iedereen wist te smaken. Want natuurlijk moest er aandacht zijn voor de artistieke inhoud, maar ook voor alles wat zich daarnaast afspeelde, binnen de groepsdynamiek. De goede sfeer kon bijgevolg geïmproviseerd worden, maar ook georganiseerd.

💡 TIP: Om een goed verloop van de workshops te verzekeren, is het belangrijk om regelmatig debriefings met de deelnemers te houden, maar ook met de organisatoren. Aangeven wat werkt en wat minder goed werkt, oplossingen bedenken, materiaal kopen … Dat kan in de vorm van een wekelijks telefoontje, een WhatsApp-bericht of een vergadering.

Na

En dan was het tijd voor de laatste workshop. Dit had een moment kunnen zijn om alles wat er tot dan toe nog niet van gekomen was (dringend) af te werken, maar dan zou men voorbijgaan aan een symbolisch en kostbaar slotmoment. Zonder dat het daarom iets spectaculairs moest worden, vormde dit een gelegenheid om het einde van het project te vieren, zowel voor de deelnemers als de organisatie. Bij het CEFA werd een volledige dag gewijd aan dit einde van het project. ’s Ochtends werden de totems afgewerkt en verbeterd en rond de middag werd de klasruimte omgetoverd in een restaurantje. Iedereen stak de handen uit de mouwen om een maaltijd op tafel te krijgen. Een leerling hield zich bezig met de bestelling van de raclette, een andere bracht huisgemaakte voorgerechtjes mee, Isabelle zorgde voor de tafellakens en de slaatjes … Zo schoven leerlingen, leerkrachten en externe betrokkenen samen aan tafel.

Na zo’n feestmaal moest het wel een lichte namiddag worden. Een halfuurtje vernissage om elke totem op te stellen, te fotograferen en te presenteren, en dan een halfuur evaluatie van het project. Dit laatste deel was erg positief voor alle betrokkenen. Het vroeg wel wat concentratie en sérieux, maar het hoefde gelukkig niet lang te duren.

De evaluatie gaf iedereen de kans om vrijuit te spreken en gezamenlijk terug te blikken op dit traject van tweeëneenhalve maand. De leerlingen gaven te kennen dat ze het echt fijn vonden om met iemand te werken van buiten de school. Dat brak de routine die kan ontstaan in een instituut. De externe persoon bracht een andere kijk mee, maar ook andere competenties, technieken en manieren van leren. Voor de lesgever betekende de samenwerking een nieuwe wind, een steuntje in de rug, en bovendien hielp ze om de focus te verleggen: dat de leerlingen slagen en, in dit geval, goede verkopers worden. En bovenal: dat ze goede mensen en burgers worden.

We hebben ook geleerd dat het voor sommigen moeilijk was om zich te concentreren op hun project in de conceptfase. Weten waar je naartoe gaat en hoe is belangrijk voor de deelnemers. Sommigen waren fier op hun werk, anderen gaven toe dat ze er meer van hadden kunnen maken. Een volledige en permanente aanwezigheid had ervoor kunnen zorgen dat we meer konden experimenteren, maar voor de artiest was het al een echte succesfactor dat alle projecten aan het eind van het project voltooid waren. COVID heeft buitenschoolse uitstappen immersniet vergemakkelijkt, zoals bijvoorbeeld naar een museum gaan of in de Marollen voorwerpen gaan kopen om de totems te maken.

De creaties van de leerlingen zullen tentoongesteld worden tijdens het jaarlijkse Festivaleke van de school en zullen een plaatsje krijgen in het nieuwe gebouw dat momenteel in aanbouw is. Enkele weken na het einde van de workshop zullen de artiest, de leerkracht en de projectmedewerkster nog eens met hun drieën samenkomen om het project onder elkaar te evalueren.

💡 TIP: Om deze evaluatie te organiseren: geef elke deelnemer 6 post-its. Op elke ervan schrijven de deelnemers een cijfer, van 1 tot 6. Stel aan de groep een eerste vraag. Elke deelnemer antwoordt op de vraag door een woord, een zin of een tekening op de post-it te zetten. Herhaal dit proces tot de laatste vraag. Na de individuele reflectie is het tijd om onderling van gedachten te wisselen. Modereer de discussie en zie erop toe dat elke vraag wordt behandeld. Pas het aantal vragen aan in functie van het aantal deelnemers en de tijd die je voor deze activiteit hebt voorzien.

In het CEFA vindt wel vaker een kunstproject plaats, zoals dit bijvoorbeeld.