Deze reeks praktijkverhalen zoomt in op drempelverlagende initiatieven voor moeilijk bereikbare groepen volwassenen. Hannah (Lasso) en Emilie Van Daele (Lus vzw) gingen in gesprek over de werking van de vzw en zoomden in op BurgersAanZet (BAZ); een project waarbij Lus vzw samen met vier andere organisaties jarenlange expertise en ervaringen deelt rond krachtgericht en netwerkversterkend werken met en voor burgers.

Lus- en linkgroepen

Bij Lus vzw staat het stimuleren van verbondenheid tussen mensen centraal. Anders dan in het sociaal-cultureel werk vertrekt Lus vzw vaak vanuit de individuele noden van een individu dat zich in een kwetsbare situatie bevindt, en dat op zoek is naar verbondenheid. Door de inzet van een 140-tal Vlaamse en Brusselse vrijwilligers kan Lus vzw rond elke ‘centrale persoon’ een netwerkgroep (lus) op maat opzetten. Binnen deze ‘lussen’ wordt er actief gezocht naar relaties van wederkerigheid: wie wil en kan er vrijwillig iets betekenen voor de centrale persoon die graag beter omringd wil zijn?

Wie nood heeft aan verbondenheid maar de behoefte niet voelt om een groep rond zichzelf te creëren, kan instappen in een ‘linkgroep’. Hier worden een zestal mensen samengebracht die elkaar initieel niet kennen en voor wie de stap naar het verenigingsleven te groot is.

Het doel van die groep is: zijn wie je bent en er mee voor zorgen dat iedereen erbij kan horen. Het enige dat we vragen is een nieuwsgierigheid naar de ander. Er wordt gekeken naar ieders interesses en hoe er van de groep een groep kan worden gemaakt. Het gaat dus niet per sé om de activiteiten die ze samen doen, maar eerder of deze mensen verbonden kunnen worden met elkaar. In de ‘ideale wereld’ spreek je dan van een vriendengroep, maar dat is natuurlijk iets dat je niet kan forceren en dat ook niet altijd gebeurt.

- Emilie

Geen doorsnee vrijwilligerswerving

Emilie is nauw betrokken bij de opstart van deze lus- en linkgroepen. Eens zo'n groep goed op gang is, volgt een vrijwilliger met langdurig engagement deze verder op. Voor het vinden van deze vrijwilligers gaat Lus vzw lokaal te werk. Allereerst wordt er gezocht binnen het netwerk van de centrale persoon en wordt er gezocht tot een goede match gevonden is met de centrale persoon. Wanneer deze zoektocht moeizamer verloopt plaatsen ze ook wel eens vacatures online. Daarnaast organiseren ze soms een campagne. Maar ook deze campagnes mogen niet te groot zijn. De werking van Lus vzw is namelijk verspreid over heel Vlaanderen en Brussel en het is op voorhand nooit duidelijk in welke gemeente een aanvraag zal binnenkomen. Ze moeten er daarom over waken dat ze geen vrijwilligers aantrekken die ze vervolgens niets kunnen aanbieden.

We gaan zelden professionele organisaties bellen met die vraag omdat daar bijna nooit iets uitkomt. En dat is geen kritiek op hen, het werkt gewoon niet om via professionele netwerken te gaan zoeken naar vrijwilligers voor onze werking. Je moet via mensen hun natuurlijke netwerken gaan. De kracht van het netwerk, dat is ook echt de filosofie van onze vzw en dat werkt vaak het beste.

- Emilie

De kracht van vrijwillig engagement

Ook het zoeken naar en begeleiden van vrijwilligers is, naast het creëren van verbondenheid, de core business van Lus vzw. De vzw heeft hier al heel wat expertise in opgebouwd die ze nu samen met vier andere vrijwilligersorganisaties binnen Welzijn deelt binnen het project BurgersAanZet (BAZ). ArmenTeKort vzw, Domo vzw, EK-c en Magenta zijn allen netwerkversterkende initiatieven die werken met vrijwilligers. Zij geloven ook in de kracht van het vrijwillig engagement en dat er naast een goede professionale hulp- en dienstverlening aandacht moet zijn voor het menselijke: zorgen dat iemand een netwerk heeft en dat die persoon zich nuttig voelt, iets betekenisvol kan doen en waardevolle relaties kan aangaan. Bij vele mensen die in de zorgverlening terechtkomen zijn dat vaak de eerste zaken die beginnen te schuiven. Hun netwerk verdwijnt stilaan en het wordt moeilijker om te blijven deelnemen aan eerdere engagementen en activiteiten. Lus vzw en haar partners willen werken aan een samenleving die, aanvullend op de traditionele zorgverlening, ook voor dat luik aandacht heeft.

Met BurgersAanZet willen we dat soort initiatieven op de kaart zetten. Dat kunnen kleine initiatieven zijn zoals een vaas bloemen die wordt doorgegeven om sociaal contact en verbinding te stimuleren. Of een groep mensen die beslist om huiswerkbegeleiding te organiseren voor kinderen uit de buurt met leerachterstand.

- Emilie

De kracht van BAZ ligt in wat de ene burger kan doen voor de ander. Met de vrijwillige inzet van de ‘gewone’ burger als motor slagen deze vijf organisaties er, elk op hun eigen manier, in om mensen dichter bij elkaar te brengen en om kwetsbaarheid een plaats te geven in het gewone leven. En zo breder te kijken dan kwetsbaarheid, ziekte of onvermogen en om oplossingen te vinden voor kwetsbare situaties.

Expertise delen

Naast het stimuleren en begeleiden van deze vrijwillige burgerinitiatieven zetten deze vijf organisaties binnen BAZ ook in op expertisedeling van methodieken, ervaringen en kennis van specifieke doelgroepen. Dat doen ze door concrete getuigenissen en verhalen te delen en door workshops te organiseren en intensieve trajecten af te leggen met organisaties en verenigingen. Zo gaan ze onder andere aan de slag met organisaties die bruggen willen bouwen en die graag eens een spiegel voor zichzelf houden. Deze worden dan zorgvuldig onder de loep genomen. Daarbij wordt niet meteen gekeken naar algemene drempels als lage prijzen en bereikbaarheid, maar eerder naar inclusie in detail; naar de verscheidenheid tussen mensen. Zo hebben verschillende mensen met autisme bv allemaal andere noden. De kunst is dan om te onderzoeken welke mensen deze organisaties specifiek willen bereiken en om net daar ondersteuning in te bieden. Samen stellen ze de werking van de organisatie in vraag en maken ze een plan van aanpak dat op verschillende momenten in de toekomst geëvalueerd wordt.

Onze impact meten is niet evident, maar kleine effecten kunnen we wel in kaart brengen. Dat doen we vooral voor onszelf, maar ook voor de brede samenleving om te tonen dat er wél modellen zijn die werken. We meten om te kijken of we de goeie dingen doen en waar onze blinde vlekken zitten, niet om iets te bewijzen. Maar je blijft met mensen bezig, niet met cijfers, wat een meting erg moeilijk maakt.

- Emilie

Tot slot doet Emilie graag nog een warme oproep naar de socio-culturele sector. Organisaties die interesse hebben om te werken met een divers publiek en die hun werking eens onder de loep willen nemen, of gewoon kennis willen maken, zijn altijd welkom om eens aan te kloppen bij Lus vzw of BurgersAanZet . De brug maken tussen welzijnsorganisaties en vragen van individuen, met het sociaal-culturele veld is niet altijd zo evident, maar wel iets waar Lus vzw en BurgersAanZet in de toekomst nog meer op willen inzetten.